Góry według Hemli i Wojtusia: Zielona Dolina Gąsienicowa

Zielona Dolina Gąsienicowa

Zielona Dolina Gąsienicowa jest piętrem walnej Doliny Suchej Wody i częścią (nie odnogą) Doliny Gąsienicowej. Źródła nie wyróżniają Doliny Gąsienicowej jako osobnej doliny z piętrami - Czarną i Zieloną, a podają raczej Dolinę Gąsienicową jako podzieloną na dwie wymienione części.
Początek doliny jest u zlewiska Czarnego Potoku z częściowo podziemnym Suchą Wodą Gąsienicową na wysokości około 1425 metrów.
Zielona Dolina Gąsienicowa od wschodu ograniczona jest Granią Kościelców (z długim grzbietem Małego Kościelca) po Zawratową Turnię - za tą granią jest bliźniacza Czarna Dolina Gąsienicowa, następnie od południa odcinek Wschodniej Grani Świnicy od Zawratowej Turni Do Świnicy - po drugiej stronie znajduje się Dolina Pięciu Stawów Polskich. Pod Grań Główną Tatr dolina dociera pomiędzy Świnicą, a Kasprowym Wierchem, granicząc z Doliną Walentkową i odcinkiem Doliny Cichej Liptowskiej. Od zachodu Zielona Dolina Gąsienicowa ograniczona jest północno wschodnią granią Kasprowego Wierchu aż do Kopy Magury, z której stoki opadają mniej więcej w okolicę złączenia ww potoków. Za tą granią znajdują się Dolina Sucha Kasprowa, Stare Szałasiska oraz częściowo Jaworzynka.
Zielona Dolina Gąsienicowa jest jedną z częściej odwiedzanych przez turystów (nie turystów "niedzielnych") dolin, a to z kilku względów: położone na jej terenie popularne schronisko Murowaniec, dość bogatą sieć szlaków w okolicy, bliskość Kasprowego Wierchu, bazy wspinaczkowej Betlejemka oraz zimą - obecność wyciągu narciarskiego. Ważnym czynnikiem jest też na pewno uroda Doliny Gąsienicowej.
Zieloną Doliną Gąsienicową przebiega umowna granica Tatr Wschodnich i Zachodnich.

Ograniczenia Doliny:

- północne stoki Małego Kościelca
- Mały Kościelec
- Karb
- Kościelec
- Kościelcowa Przełęcz
- Zadni Kościelec
- Mylna Przełecz
- Zawratowa Turnia
- Niebieska Przełęcz
- Niebieska Turnia
- Niebieska Przełęcz Wyżnia
- Gąsienicowa Turnia
- Gąsienicowa Przełączka
- Świnicka Kopa
- Świnicka Szczerbina Wyżnia
- Świnica
- Świnicka Przełęcz
- Pośrednia Turnia
- Skrajna Przełęcz
- Skrajna Turnia
- Liliowe
- Liliowa Kopka
- Wyżnie Liliowe
- Beskid
- Sucha Przełęcz
- Kasprowy Wierch
- Wyżnie Kasprowe Siodło
- Uhrocie Kasprowe
- Niżnie Kasprowe Siodło
- Małe Uhrocie Kasprowe
- Mechy
- Kopa Magury
- Królowe Rówienki

Coś z historii:

Sporo się działo w Zielonej Dolinie Gąsienicowej w temacie budowy schronów i schronisk. Pierwszym tego typu obiektem był na Hali Gąsienicowej solidny szałas Macieja Sieczki. W 1890 roku Towarzystwo Tatrzańskie wykupiło część terenu Hali od Jana Chyca i postanowiło zaadaptować jedną z istniejących tam dwóch szop na pierwsze w tym rejonie schronisko (przenosząc je uprzednio w dogodniejsze miejsce, nieopodal dzisiejszej stacji meteorologicznej).

Budynki pierwszego schroniska TT na Hali Gąsienicowej

Funkcjonowały w tym czasie również inne schrony, jak choćby schron Józefa Sieczki, syna Macieja nad Czarnym Stawem w Czarnej Dolinie Gąsienicowej czy schron pod Świnicką Przełęczą zbudowany na półce skalnej Pośredniej

Turni. Kilka lat później również niewielki schron nad Zielonym Stawem wybudowany z inicjatywy Leopolda Świerza.

Schronisko TT na Hali Gąsienicowej przeszło wielokrotne odbudowy zniszczeń dokonywanych przez niedbałych turystów, kłusowników czy naturę. Zmieniali się również właściciele. Funkcjonowało tak do 1919 roku, w którym to podjęto (po raz kolejny) i wdrożono plan budowy murowanego schroniska nieco poniżej budynków drewnianych starego schroniska.

Budowę rozpoczęto w 1921 roku i trwała do końca roku 1924, a wiosną 1925 roku dokonywano wyposażenia schroniska wybudowaną wcześniej i utwardzoną przez pluton saperów kolejowych drogą. Budowa schroniska była dużym wyzwaniem dla Oddziału Warszawskiego TT, fundusze zbierano z wielu źródeł. Uroczyste otwarcie schroniska Murowaniec odbyło się deszczowego 12 lipca 1925 roku i to schronisko funkcjonuje do dziś.

Schronisko Wyżnie Budryckich (duży budynek na Hali), w tle Murowaniec

W latach 20-stych XX wieku dość mocno zagospodarowana była Hala Gąsienicowa. W 1922 roku właściciele Hali wraz z dawnym gospodarzem pierwszego schroniska, Jędrzejem Burtyckim-Kacprzakiem zbudowali Schronisko Bustryckiego - Betlejemkę. Kilka lat później nieopodal Betlejemki wybudowano większe od niej, piętrowe Schronisko Budryckich Wyżnie. Obydwa schroniska dysponowały łącznie około 130 miejscami noclegowymi. Schronisko Budryckich Wyżnie zostało rozebrane w 1968 roku, natomiast Betlejemka i część szałasów na Hali przetrwała do dziś. Betlejemka nadal służy jako schronisko, głównie dla obecnych taterników i kursantów taternictwa.

Szlaki wiodące Zieloną Doliną Gąsienicową:

	- czarny szlak od Murowańca przez Zieloną Dolinę Gąsienicową i Świnicką Kotlinkę na Świnicką Przełęcz,
	- żółty szlak przez Zieloną Dolinę Gąsienicową i Kocioł Kasprowy na Suchą Przełęcz,
	- zielonym szlak odchodzący w Zielonej Dolinie Gąsienicowej od szlaku żółtego na Liliowe,
	- niebieski szlak odchodzący od szlaku czarnego na Karb.

Nasze wycieczki doliną:

2 październik 2015 -> zobacz relację
8 czerwiec 2014 -> zobacz relację
20 lipiec 2013 -> zobacz relację
25 marzec 2012 -> zobacz relację
7 styczeń 2012 -> zobacz relację
26 czerwiec 2011 -> zobacz relację

Położenie na mapie:

Obiekty w dolinie:

Zadnie Koło

Zadnie Koło - górne piętro Zielonej Doliny Gąsienicowej rozciągające się na wysokości powyżej 1900 m w południowo wschodnim rogu doliny u podnóży ścian od Zadniego Kościelca do Świnicy. W okolicach podstawy północno zachodniej grzędy pn-zach wierzchołka Świnicy Zadnie Koło tworzy "niewidzialną" granicę ze Świnicką Kotlinką. Dno Zadniego Koła jest głównie piarżyste z nielicznymi trawkami i płytami. Niektóre źródła podają dla najwyższej części Zadniego Koła nazwę Mylna Kotlinka. Można ją znaleźć również na niektórych zdjęciach naszego bloga.

Świnicka Kotlinka

Świnicka Kotlinka - kolejne górne piętro Zielonej Doliny Gąsienicowej, ograniczone wyżej wymienioną grzędą pn-zach wierzchołka Świnicy, granią główną pomiędzy tym wierzchołkiem, a Pośrednią Turnią oraz grzędą tej turni. Przez Świnicką Kotlinkę przebiega czarny szlak na Świnicką Przełęcz. Zimą szlak bywa niebezpieczny ze względu na zagrożenie lawinowe. W okolicach progu kotlinki przy szlaku znajduje się niewielka koleba.

koleba w Świnickiej Kotlince

Kocioł Kasprowy - górne piętro doliny opisane w poście Kocioł Kasprowy.

Kolej Krzesełkowa Gąsienicowa

Kolej Krzesełkowa Gąsienicowa - w okolicy węzła szlaków żółtego i czarnego na wysokości około 1600 metrów znajduje się dolna stacja kolei krzesełkowej Gąsienicowej wiodącej przez Kocioł Kasprowy na Kasprowy Wierch. Kolej została zbudowana w 1938 roku jako pierwszy obiekt tego typu w Polsce. Niestety jego błędy konstrukcyjne nie pozwalały na użytkowanie aż do 1962, od kiedy to po przebudowie systematycznie wywozi narciarzy do górnej stacji kolejki.

urządzenia stacji IMGW na Hali Gąsienicowej

Stacja terenowa IMGW - stacja pomiarów meteorologicznych na Hali Gąsienicowej. Obecna stacja funkcjonuje w przerobionym w 1948 roku szałasie pasterskim nieopodal Betlejemki. Wcześniej w latach 1926-1939 prowadzono pomiary w oparciu o wojskową stację meteorologiczną.

Litworowy Staw z Roztoką Stawiańską w tle

Roztoka Stawiańska - mocno obrośnięta kosodrzewiną, względnie płaska część doliny pomiędzy żółto i czarno znakowanymi szlakami, a granią Małego Kościelca. Znajduje się tutaj kilka z Gąsienicowych Stawów.

Stawy Zielonej Doliny Gąsienicowej - niejako symbol doliny. Pod względem ilości stawów Zielona Dolina Gąsienicowa zajmuje miejsce w czołówce tatrzańskiej. Z największego z nich, Zielonego Stawu ta część Doliny Gąsienicowej otrzymała część nazwy. Bywa również nazywana "Stawkami". Źródła podają 19 stawów i oczek wodnych, poniżej wymieniamy kilka z nich.

Zielony Staw Gąsienicowy

Zielony Staw - największy spośród stawów Zielonej Doliny Gąsienicowej, położony u podnóża stoków i piarżysk opadających ze Skrajnej Turni. Nazwa Stawu pochodzi od jego barwy, którą nadają odbicia z trawek i innej zieleni okalającej staw. Tuż przy południowo zachodnim brzegu przebiega czarny szlak.

Parametry stawu:

Wysokość: 1672 m

wymiary: 275 m x 239 m

powierzchnia: 3,84 ha

głębokość: 15,1 m

Zadni Staw Gąsienicowy

Zadni Staw - najwyżej położony staw w całej walnej Dolinie Suchej Wody. Położony jest w skalistym zagłębieniu w pobliżu Zadniego Koła i zachodnich ścian Kościelca.

Parametry stawu:

Wysokość: 1852 m

wymiary: 108 m x 66 m

powierzchnia: 0,53 ha

głębokość: 8 m

Długi Staw Gąsienicowy

Długi Staw - podłużny staw nieopodal ścian Kościelca i szlaku na Karb. Dobrze widoczny z tego ostatniego.

Parametry stawu:

Wysokość: 1781 m

głębokość: 10 m

Czerwone Stawki i Kurtkowiec, w tle Zielony Staw

Czerwone Stawki - dwa bliźniacze stawki położone na wysokości około 1700 m w pobliżu rozstaju szlaków czarnego na Świnicką Przełęcz i niebieskiego na Karb.

Kurtkowiec - w pobliżu Zielonego Stawu, po przeciwnej stronie czarnego szlaku. Kurtkowiec jest pod dwoma względami szczególny: jest na nim najwyżej położona w Polsce wyspa oraz ... ma dziwną nazwę:)

Parametry stawu:

Wysokość: 1689 m

głębokość: 5 m

Litworowy Staw, Dwoisty Staw Wschodni i Zachodni - najniżej położone, większe stawy Zielonej Doliny Gąsienicowej. Litworowy Staw znajduje się nieopodal czarnego szlaku. Szczególny w okolicy pod względem roślinnym - jego powierzchnię coraz bardziej zarasta jasnozielona Turzyca Dzióbkowata (widoczna na zdjęciu powyżej). Dwoiste Stawy są zaszyte głęboko w kosodrzewinie Roztoki Stawiańskiej.

Oprócz wyżej wymienionych w Zielonej Dolinie Gąsienicowej można jeszcze wyróżnić oczka wodne takie jak Kotlinowy Stawek, Troiśniak, Dwoiśniak, Dwoiśniaczek, Jedyniak, Samotniak, Mokra Jama.

Otoczenie doliny: