Góry według Hemli i Wojtusia: Dolina Białego

Dolina Białego

Dolina Białego to wcinająca się pomiędzy boczne granie Giewontu dolina przeważnie w pasie reglowym z położona bardzo blisko centrum Zakopanego.
Wylot doliny znajduje się na wysokości 920m na Drodze pod Reglami, na jej szerokim zakręcie. Szlak ten stanowi N ograniczenie Doliny Białego.
Od E strony dolinę zamykają granie Krokwi do Przełęczy Białego, a na SW i później S od tej przełęczy, przedłużenie grani Giewontu aż do Juhaskiej Kopy (najwyższy punkt doliny).
Ograniczeniem W Doliny Białego jest boczna, N grań Juhaskiej Kopy z Suchym Wierchem, Sarnią Skałą i jej długą, NE granią.
Dolina Białego zorientowana jest na kierunkach N-S i ma niecałe 3 km długości. W dolnej swej części nie posiada wyraźniejszych odnóg (jedynie mniejsze żleby w W zboczach Krokwi). Pierwszą większą odnogą jest Siwarowy Żleb biegnący ku Siwarowemu Siodłu.

Wejście do Doliny Białego

Na wysokości około 1025m dolina dzieli się na dwie odnogi za sprawą bocznej grani Turni nad Białem, w której znajdują się Zameczki i Igła. E odnogą biegnie w górę żółty szlak i dzieli się ona na kilka żlebów, z których największe to Żleb pod Patyki z Przełęczy Białego oraz bezimienny żleb opadający z Wrótek. Odnoga W początkowo biegnie na SW i po około 500 metrach zmienia kierunek na S. Na wysokości ok. 1220m ponownie dzieli się ona na dwie gałęzie za sprawą Suchego Grzbietu opadającego z Turni nad Białem: Dolinę Suchą na W i Potargany Żleb na E. Z W odnogą Doliny Białego jest pewien problem w nazewnictwie. Z tego powodu niewielką Dolinę Suchą opiszemy osobno.
Z ciekawostek warto dodać, że w pobliżu bramy wejściowej do Doliny Białego na skałkach masywu Krokwi znajduje się najniżej położone w całych Tatrach naturalne stanowisko kosodrzewiny - ok. 920m. W otoczeniu doliny ogólnie kosodrzewina rośnie bardzo nisko.

Ograniczenia Doliny:

- Droga pod Reglami
- N ramię Krokwi
- Krokiew
- Siwarowe Siodło
- Mała Krokiew
- Przełęcz Białego
- Biała Czubka
- Wyżnia Przełęcz Białego
- Biały Grzbiet
- Białe Siodełko
- Kalacka Kopa
- Wrótka
- Turnia nad Białem
- Otoczenie Doliny Suchej
- Suchy Wierch
- Czerwona Przełęcz
- Sarnia Skała
- Łomik
- Kopa nad Białem
- N grań Kopy nad Białem

Coś z historii ...
Według przewodnika Władysława Cywińskiego z 1994r., W odnoga Doliny Białego zmienia swą nazwę dopiero przy kolejnym rozgałęzieniu, jw.: Dolina Sucha i Potargany Żleb. Natomiast w przewodniku Mariusza Kunickiego i Tadeusza Szczerby z 1996r. można przeczytać, że cała W odnoga Doliny Białego jest Doliną Suchą, od której odgałęzia się ww Potargany Żleb. Większość map (topograficzna, Sygnatura, WiT) oponują za wersją WC-1. Biorąc pod uwagę lokalne nazewnictwo, jest to uzasadnione, żeby tylko ostatnia na W gałąź doliny była Doliną Suchą.

Dolina Białego była niegdyś, i nadal jest często odwiedzana przez turystów. Od dawna wypasano w niej również owce, nawet w najwyższych jej partiach - na stromych zachodach Turni nad Białem i Juhaskiej Kopy. Obecną drogę wiodącą dnem doliny utworzono na początku XX wieku. We wcześniejszych latach chadzano do doliny zboczami Kopy nad Białem ponad Kazalnicą.
Dolina Białego doczekała się nawet "własnego" przewodnika opisującego szczegółowo ciekawostki z nią i jej okolicą związane: "Ścieżka przyrodnicza im. Prof. Stanisława Sokołowskiego". Przewodnik dostępny jest za pośrednictwem strony TPN.

W 1954 roku utworzono rezerwat przyrody obejmujący dolną część Doliny Białego. W 1965r. nadano mu im. Stanisława Sokołowskiego, twórcy pierwszej koncepcji Tatrzańskiego Parku Narodowego, w 100-lecie jego urodzin.

Dawniej górna część Doliny Białego należała do Hali Białe. Stąd też, i od Białego Potoku, pochodzi nazwa doliny oraz kilku obiektów w jej okolicy.

Szlaki wiodące Doliną Białego:

	- Droga pod Reglami - szlak wiodący podnóżami TPN przy wylocie doliny,
	- żółty szlak wiodący z Drogi pod Reglami przez Dolinę Białego i grzbiet Igły do Ścieżki nad Reglami,
	- Ścieżka nad Reglami - czarny szlak wiodący z węzła przy Polanie Kalatówki przez Przełęcz Białego, w poprzek przez górne piętra Doliny Białego na Czerwoną Przełęcz i dalej aż do Doliny Chochołowskiej.

Nasze wycieczki doliną:

21 kwiecień 2018 -> zobacz relację
23 kwiecień 2016 -> zobacz relację
8 luty 2015 -> zobacz relację
5 lipiec 2012 -> zobacz relację
15 wrzesień 2008 -> zobacz relację

Położenie na mapie:

Obiekty w dolinie:

Biały Potok

Biały Potok - powstający z połączenia dwóch głównych potoków spływających z Doliny Suchej oraz spod Wrótek. Potok charakteryzuje się pewną ciekawostką - posiada bowiem największy w Polskich Tatrach spadek wynoszący 187metrów deniwelacji na kilometr długości. Biały Potok przepływa przez sporą ilość małych prożków zarówno w górnej jak i w dolnej części doliny. Sprzyja to powstawaniu baniorów skalnych jak i urokowi samego potoku.

tunel sztolni uranowej

Sztolnie Uranowe - pod koniec lat 40-stych XX wieku w Doliny Białego poszukiwano rudy uranu. Poszukiwania nie przyniosły wystarczającego skutku, a ich pozostałością są dwa kilkusetmetrowej długości tunele wyryte w zboczach Krokwi przy dnie doliny (jeden widoczny ze szlaku, zablokowany drewnianą kratą, drugi w tym samym żlebie, nieco wyżej). W 2010 roku ponownie zbadano stężenie rodanu w powietrzu i wodzie zalegającej w sztolni.

Polana Białego

Polana Białego - zarastająca lasem polana w zachodniej odnodze Doliny Białego położona poniżej Czerwonej Przełęczy pod Ścieżką nad Reglami. Polana należała niegdyś do Hali Białe lecz jej użytkowanie zostało zakończone w czasie poszukiwań rud uranu na początku lat 50-tych ubiegłego wieku. Od tamtej pory polana systematycznie zarasta lasem i jest już ledwie zauważalna.

od lewej Siwarowy Żleb i Żleb pod Patyki

Siwarowy Żleb, Żleb pod Patyki - dwa wielkie żleby opadające odpowiednio z Siwarowego Siodła dzielącego Krokiew od Małej Krokwi oraz z Przełęczy Białego. Siwarowy Żleb uchodzi do głównej części Doliny Białego na wysokości około 980m i ma około 360m różnicy wysokości. Ograniczony jest wypukłościami Krokwi zwanymi Siwarowym Pańskim oraz grzędą Małej Krokwi - Siwarowym Gazdowskim. Po S stronie Siwarowego Gazdowskiego opada z Przełęczy Białego Żleb pod Patyki uchodzący do E odnogi Doliny Białego na wysokości około 1070m, w miejscu, w którym żółty szlak opuszcza dno doliny i wznosi się na zbocza grani Zameczków i Igły. Żleb nosi nazwę od lasu porastającego S zbocza Siwarowego Gazdowskiego - Patyki.

Potargany Żleb między granią Zameczków i Suchym Grzbietem

Potargany Żleb, Suchy Grzbiet - W odnoga Doliny Białego na wysokości około 1220m dzieli się na dwie części, z których prawa to Dolina Sucha, natomiast lewa - Potargany Żleb (ten drugi jest traktowany jako odnoga Doliny Suchej). Obydwie odnogi dzieli Suchy Grzbiet odgałęziający się ze E grani Turni nad Białem. Suchy Grzbiet jest zalesiony i pozbawiony większych skał. Potargany Żleb, ograniczony od E granią Zameczków, jest w najniższej części skalisty (na W od skalistej części Zameczków). Powyżej już pojawia się do samej grani kosodrzewina.

mostki na Ścieżce nad Reglami

Ścieżka nad Reglami - reglowy szlak w polskich Tatrach Zachodnich łączący Dolinę Bystrej z Doliną Chochołowską. W Dolinie Białego zasługuje na uwagę, ze względu na najatrakcyjniejszy odcinek całego szlaku. Pomiędzy Wyżnią Przełęczą Białego, a grzbietem Zameczków szlak przecina strome, częściowo skaliste stoki Białego Grzbietu. Na szlaku ułożono kilka mostków ułatwiających wędrówkę w najbardziej stromym terenie. Ze szlaku można podziwiać dolne otoczenie Doliny Białego - górne zasłaniają tutejsze partie lasów, natomiast pojawiają się też najniżej położone skały, obrośnięte płatami kosodrzewiny, stromo wiszące ponad ścieżką. Warto wspomnieć, że jest to odcinek w kilku miejscach zagrożony zimą lawinami, o czym informują w odpowiedniej porze tablice informacyjne.

Otoczenie doliny: